توسط : مثبت نیوز – یکی از ظرفیت‌هایی که می‌تواند به حل بخش بزرگی از بحران آبی ایران و ازجمله چالش آب صنایع و کشاورزی منجر شود، بازچرخانی آب است. بازچرخانی آب به معنی استفاده مجدد از آب‌های استفاده شده پس از تصفیه و بازیابی آن‌ها است. این فرایند شامل جمع‌آوری، تصفیه و استفاده مجدد از آب‌هایی است که قبلاً یک بار استفاده شده‌اند، مانند آب فاضلاب خانگی و صنعتی، آب باران و یا آب خاکستری (آبی که از حمام، دستشویی و ماشین لباسشویی جمع‌آوری می‌شود).
اکنون ۳۲۰ میلیون مترمکعب پساب در قالب ۷۸ قرارداد به صنایع واگذار شده است. همچنین بر اساس برنامه، قرار است 131 میلیون مترمکعب پساب دیگر به صنایع واگذار شود. در حوزه تصفیه‌خانه‌های فاضلاب هم‌اکنون ۳۲۴ واحد فعال در سراسر کشور وجود دارد و ۱۱ واحد دیگر نیز آماده بهره‌برداری در هفته دولت است. توضیح بیشتر اینکه پوشش خدمات فاضلاب در کشور هم‌اکنون ۳۶۵ شهر را در بر می‌گیرد که به ارتقای بهداشت عمومی و حفاظت از منابع آب زیرزمینی کمک می‌کند.
براساس گزارشی که شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور منتشر کرده، پتانسیل سالانه فاضلاب قابل جمع‌آوری کشور حدود 3 میلیارد و 600 میلیون مترمکعب است. برای تصور درشتی این عدد باید توجه داشته باشیم در سال 1403 کل آب فروخته شده به مناطق شهری ایران حدود 5 میلیارد و 88 میلیون مترمکعب بوده است. به عبارتی، پتانسیل سالانه فاضلاب قابل جمع‌آوری کشور معادل 72 درصد از کل آب فروخته شده به مناطق شهری کشور طی سال 1403 است.
گزارش شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور نشان می‌دهد تا بهمن سال 1403 از مجموع ظرفیت 3.6 میلیارد مترمکعبی فاضلاب در کشور، تنها 9 درصد از آن در قالب پساب تصفیه شده به صنایع و معادن واگذار شده، 44 درصد از پساب موجود بدون درآمد عرضه شده و 45 درصد از فاضلاب نیز نیازمند سرمایه‌گذاری است.
گزارش شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور نشان می‌دهد تا پایان سال 1402 میزان استفاده از حدود 1.7 میلیارد مترمکعب پساب در کشور به ترتیب شامل 51 درصد تخلیه برای استفاده در بخش کشاورزی، 37.3 درصد تخلیه به آب‌های سطحی، 6 درصد استفاده شده در فضای سبز، 5 درصد استفاده شده در بخش صنعت و 0.7 درصد نیز برای سایر مصارف بوده است.
گفته شد پتانسیل سالانه فاضلاب قابل جمع‌آوری کشور حدود 3 میلیارد و 600 میلیون مترمکعب است. گزارش شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور بیانگر آن است که در سال 1403 کل مصرف صنایع کشور 3.7 میلیارد مترمکعب بوده که این مقدار تنها 100 میلیون مترمکعب بیشتر از پتانسیل سالانه فاضلاب قابل جمع‌آوری کشور است. آمار‌های این شرکت دولتی نشان می‌دهد طی سال 1403 از کل نیاز 3.7 میلیارد مترمکعبی صنایع کشور به آب، 43 درصد از آن به واسطه آب‌های سطحی تهیه شده، 38 درصد به واسطه آب‌های زیرزمینی، 17 درصد از طریق آب دریا و تنها 2 درصد از آن از طریق پساب تأمین شده است.
این درحالی است که در برنامه هفتم براساس جزء یک از بند «ب» ماده 39 وزارت نیرو مکلف است به منظور اصلاح الگوی مصرف بهینه آب و ارتقای بهره‌وری، آب مورد نیاز صنایع آب‌بر به جز صنایع غذایی، بهداشتی و آشامیدنی از آب نامتعارف (ازجمله پساب و آب دریا) تأمین کند. در برنامه هفتم وزارت نیرو مکلف شده حدود 1.8 میلیارد مترمکعب از آب موردنیاز صنایع را از طریق آب‌های نامتعارف یعنی آب دریا و پساب تأمین کند. این مقدار شامل 900 میلیون مترمکعب آب دریا و 900 میلیون مترمکعب پساب خواهد بود که هرکدام سهم 20 درصدی و درمجموع سهم 40 درصد از تأمین آب صنایع کشور را که در سال 1407 حدود 4500 میلیون مترمکعب برآورد می‌شود، تأمین کنند.
گزارش شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری انجام شده برای تأمین پساب صنایع از ابتدا تاکنون 112 همت بوده که بخش‌هایی از آن افتتاح شده و بخش‌هایی نیز در دست احداث و اتمام است. همچنین رقمی در حدود 206 همت فرصت سرمایه‌گذاری برای حضور بخش خصوصی در تأمین پساب برای صنایع در برنامه هفتم (بر اساس طرح‌های آماده) وجود دارد.
گزارش‌ها نشان می‌دهد وزارت نیرو طی سال‌های اخیر اقدام‌های متعددی برای ارتقای کمیت و کیفیت آبرسانی انجام داده است که از جمله آن‌ها می‌توان به بهره‌برداری از ۵۵۱ هزار و ۸۳۲ مترمکعب در شبانه‌روز ظرفیت آب‌شیرین‌کن از محل خرید تضمینی در استان‌های مختلف کشور اشاره کرد. این عدد معادل بیش از 201 میلیون مترمکعب آب شیرین طی سال است.
طبق گزارش وزارت نیرو، بزرگ‌ترین تأسیسات فعال در این بخش، آب‌شیرین‌کن بندرعباس است که با ظرفیت ۱۰۰ هزار مترمکعب در شبانه‌روز از سال ۱۳۸۷ فعال است. همچنین بیشترین سهم این سازه‌ها در استان‌های هرمزگان، بوشهر و سیستان و بلوچستان قرار دارد، پروژه‌ای که با هدف تأمین پایدار آب آشامیدنی برای مردم منطقه و بخشی از طرح جامع تأمین آب زاهدان و سیستان اجرا شده است. لازم به ذکر است تا پایان ۱۴۰۴ تعداد ۱۰ پروژه جدید با ظرفیت مجموع ۴۶ هزار و ۵۰۰ مترمکعب در شبانه‌روز در استان‌های بوشهر، خوزستان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان افتتاح خواهد شد.
