کاهش عجیب مخاطبان دیزنی‌

مثبت نیوز – چراغ‌مطالعه پیکسار را خاطرتان هست؟ همان شخصیت عجیب خلق‌شده توسط پیکسار که پیش از تیتراژ می‌آمد، چند بار اطراف کلمات p-i-x-a-r  لِی‌لِی می‌کرد و در نهایت جای i جا خوش می‌کرد. چراغ‌مطالعه پیکسار نامش لوکسو‌ و از خلقش حدود ۲۹ سال می‌گذرد. خبر جدید اینکه لوکسو در یکی از همین لی لی‌ها گویا لیز خورده و با مغز آمده روی زمین‌.

چطور؟ ماجرا از 2022 شروع شد. وقتی ۱۷ ژوئن در هوای آفتابی و همراه با مه صبحگاهی آن روز در امری‌‌ویل، مدیران ارشد پیکسار آماده می‌شدند تا به دفتر مرکزی کمپانی‌شان بروند و به‌صورت لحظه‌ای آمارهای پیش‌خرید انیمیشن‌ جدیدشان یعنی لایت‌یر را دریافت کنند با یک صحنه شوکه‌کننده مواجه شدند. لایت‌یر، انیمیشن جدید پیکسار که برایش ۲۰۰ میلیون دلار هزینه شده بود، در اکران افتتاحیه فقط 50.5 میلیون فروخت. از همان روز آب‌وهوای امری‌ویل و کل کالیفرنیا برای مدیران پیکسار ابری شد، این اولین شکست جدی تجاری پس از کرونا بود. پیکسار گمان می‌کرد با ادامه‌دادن قصه کاراکتر محبوب داستان اسباب‌بازی‌ها باز «لایت‌یر» می‌تواند اوضاع را برای این کمپانی بهبود ببخشد اما یک فاجعه رقم خورد و یکی‌یکی روزنامه‌ها و مجلات آمریکایی از این شکست گفتند؛ فوربز نوشت پیکسار از دوران کرونا درس نگرفته و با یک اثر ضعیف به میدان آمده. ونتی فر هم نوشت پیش‌بینی‌های پیکسار نادرست از آب درآمده و انیمیشن لایت‌یر به دلیل صحنه‌های هم‌جنس‌بازانه در بسیاری از کشورها تحریم شده . دِ ویک، لس‌آنجلس تایمز، اینترمنت ویکلی و باقی روزنامه‌های آمریکایی هم گفتند یک فاجعه در گیشه رقم خورده. از شکست پیکسار باقی کمپانی‌ها در بیم و امید رفتند. ازیک‌طرف رقیبشان زمین خورده بود و از طرفی دچار یک پرسش شدند، اگر این یک بیماری باشد که به جان صنعت افتاده باشد چه؟ آن وقت چه کاری باید کرد؟ اگر وضعیت کرونایی ادامه داشته باشد باید چه کاری انجام داد؟ پیش‌بینی پیکسار برای لایت‌یر فروشی بیش از 60 میلیون دلار در افتتاحیه و حداقل 300 میلیون دلار در کل بود که هیچ‌کدام از اهداف محقق نشد (فروش لایت‌یر کمتر از 227 میلیون دلار اعلام شد). حتی لایت‌یر به اسکار هم نرسید و فاجعه برای سازندگانش تکمیل شد. نتیجه مجموعه این اتفاقات شد یک فاجعه تمام‌وکمال. پیکسر از آن زمان شروع کرد به پمپاژ خبری برای انیمیشن‌های آینده‌اش انجام داد. اول گفت می‌خواهیم سریال انیمیشنی بسازیم، بعد گفت می‌خواهیم دنباله‌های درون و بیرون، داستان اسباب‌بازی‌ها شگفت‌انگیزان را بسازیم و چند انیمیشن جدید مثل المنتال و الیو هم داریم. همین اخبار پیکسار را زنده نگه داشت؛ اتفاقی که بیشتر شبیه به تنفس مصنوعی بود.

کمی جلوتر برویم، یعنی حدود سه سال بعد. صبح یک ژوئن دیگر و در سیزدهمین روز از این ماه در امری‌ویل، مدیران پیکسار از خواب بیدار شدند تا اخبار فروش انیمیشن جدیدشان را از سینماها بگیرند. این بار هم هوا آفتابی بود اما نه برای مدیران پیکسار. الیو در افتتاحیه یک فاجعه رقم زده. آنجا بود که خیلی‌ها گفتند لوکسو با سر به زمین خورده.

حالا کمپانی چقدر فروخته بود: فقط 21 میلیون دلار، یعنی نصف فروش فاجعه‌ای مثل لایت‌یر. اوضاع زمانی بدتر شد که پیکساری‌ها صدای خنده چینی‌ها هم حوالی کالیفرنیا شنیدند. حدود یک هفته قبل سازندگان انیمیشن چینی نژآ2 گفتند می‌خواهیم به آمریکا بیاییم. انیمیشنی که فروش افتتاحیه‌اش بیش از 431 میلیون دلار بود. این یعنی انیمیشن چینی 20 برابر انیمیشن پیکسار فروخته است، آن هم فقط در افتتاحیه. این‌طور به نظر می‌رسید که شاید الیو در ادامه کار وضعیتش بهتر شود اما اوضاع پس از یک ماه هیچ تغییری نکرد. آخرین ساخته پیکسار پس از گذشت یک ماه روی عدد 104 میلیون دلار متوقف شد. شاید مقایسه درست نباشد اما نژآ2 بدون اکران در آمریکا 2.2 میلیارد دلار فروخته است (به تفاوت بین میلیون و میلیارد دقت کنید!) این یعنی بیشتر از تمام انیمیشن‌های تاریخ پیکسار. اوضاع زمانی بدتر می‌شود که هزینه‌های ساخت این دو انیمیشن را با هم مقایسه کنیم. نژآ با بیش از هزار طراح و تیم تولید تنها 80 میلیون دلار هزینه کرد و الیو 200 میلیون دلار. نژآ2، 28 هزینه تولیدش فروخته و الیو یک دومش. البته نژآ2 را اگر با کل کمپانی پیکسار هم مقایسه کنیم باز هم وضعیت فاجعه است. پرفروش‌ترین اثر پیکسار در تمام این 30 سال چه بوده؟ درون و بیرون ؛ چقدر فروخته؟ یک میلیارد و 699 میلیون دلار. باز هم از نژآ کمتر است. پرفروش‌ترین اثر پیکسار در افتتاحیه چه بود؟ شگفت‌انگیزان2 در سال 2018؛ چقدر فروخته؟ 182 میلیون دلار. باز هم در برابر 431 میلیون دلارِ نژآ یک شوخی‌ است. شاید چنین به نظر برسد که از 2018 تا کنون قیمت بلیت به دلار یا یوآن فرق کرده اما جالب اینجاست که آنچنان افزایشی هم در قیمت بلیت وجود ندارد. قیمت بلیت در چین از 5.1 دلار در چین به 6.1 دلار رسیده و در آمریکا هم قیمت بلیت از 9 دلار به 11 دلار رسیده است.

اولین انیمیشن سریالی پیکسار با نام بردوباخت مجبورشدن تمام بخش‌های مربوط به اقلیت‌های جنسی را پاک کند. ترامپ برای کل هالیوود محدودیت تعیین کرد که یا می‌پذیرید آنچه را که می‌گویم بسازید یا اگر می‌خواهید نظرات دموکرات‌ها را در فیلم‌هایتان گسترش بدهید باید سلامی دوباره به اعتصابات کنید. مشخص بود مدیران پیکسار هم از این اتفاق می‌ترسند. این کمپانی در سال 2023 مجبور شد 14 درصد از نیروهای خود را اخراج کند و اگر دوباره حرف از اخراج می‌شد همه‌ کمپانی زمین می‌خورد. از طرفی بازار فروش شرق آسیا هم فعلا دست انیمیشن چینی است و در یک ماه اخیر الیو در چین فقط 2.7 میلیون دلار فروخته که یک رقم بسیار ضعیف ارزیابی می‌شود. این را نباید فراموش کرد که پشت کردن بازار کشورهایی مثل چین و هند با جمعیت بالا به انمیشن‌های پیکسار کل بازار این کمپانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، مثلا فیلم سینمایی شگفت‌انگیزان2 در چین حدود 55 میلیون دلار فروخت. این رقم 55 میلیون دلاری را با 2.7 میلیون دلار الیو یا فروش 15 میلیون دلاری المنتال در چین مقایسه کند. مشخص است بازار چین از دست آمریکایی‌ها خارج شده و حالا چینی‌ها هستند که بازار را در دستشان می‌گیرند، اما چرا؟ چرا بازار چین دیگر در دست آمریکایی‌ها نیست. موضوع واضح است، آمریکایی‌ها در آثار جدیدشان زیادی تکراری و ایدئولوژیک شده است. به‌عنوان‌مثال انیمیشن المنتال هیچ وجه تازه‌ای ندارد و قصه‌اش بارها تکرار شده. الیو هم همین وضع را دارد و مولفه‌های قصه‌گویی‌اش در کوکو، لوکا و قرمز شدن تکرار شده است. حالا داستان الیو چیست؟ الیو درباره پسری یازده‌ساله به نام «الیو سولیْس» را روایت می‌کند که به‌طور تصادفی به عنوان نماینده زمین در یک سازمان بین‌کهکشانی انتخاب می‌شود. او که پسری خیال‌پرداز و درون‌گراست، ناگهان وارد دنیایی از موجودات بیگانه، مسئولیت‌های بزرگ و پرسش‌های هویتی می‌شود. خب همین قصه که چندین بار ساخته شده. در کوکو شخصیت نوجوان به دنیای مردگان می‌رود، در لوکا به جهان دریا و در قرمز شدن تبدیل به راکون می‌شود. حالا مخاطبان شاکی از این انیمیشن صدایشان درآمده که پیکسار بهتر است دیگر از این مزخرفات نسازد، به‌عنوان‌مثال کاربری در ردیت نوشت: «همشون مثل یه فیلم تکراری‌اند– بی‌هیجان و فراموش‌شدنی» یا برونو کاربر دیگری در ایکس گفت: «الیو تقلبی و بی‌روح و خیلی زننده ا‌ست.» اما موضوع خیلی پیچیده‌تر از این حرف‌هاست. پیکسار به تکرار افتاده حتی در فرانچایزها. خلاقیت‌ها هم تکراری است. پیکسار مدل تولیدی خود را از دست داده و دارد از جیب می‌خورد. از طرفی خیلی هم انتقادپذیر نیست و بعد از واکنش‌های مختلف مردم نسبت به این انیمیشن گفت: «اگر از تکرار (دنبال‌سازی) شکایت دارید، باید برای فیلم‌های اورجینال (مثل الیو و المنتال) بلیت بخرید.» این واکنش پیکسار، نشان از آشفتگی این کمپانی در برنامه‌های آینده‌اش دارد. از طرفی ریسک‌های پیکسار یکی بعد از دیگری در حال شکست خوردن است و از طرفی بازار هم به دست خارجی‌ها می‌افتد. برنده اسکار در دوسال اخیر دست اروپایی‌ها و شرقی‌ها افتاده و عملاً هوش مصنوعی دارد بازار انیمیشن‌سازی را بر هم می‌زند. از هر طرف دارد بر آسمان کالیفرنیا می‌بارد و حالا در این وضعیت تنها استراتژی‌ای که پیکسار برای سرپا نگه‌داشتن کمپانی دارد مانور دادن روی پروژه‌های آینده است.

پیکسار بنابر یک سنت هر ژوئن انیمیشن‌های جدیدش را معرفی می‌کند (همان حوالی خردادماه)، به همین دلیل هم این کمپانی برنامه‌ها 2026 خود را از همین حالا گفته. قرار است داستان اسباب‌بازی‌های5 در خرداد سال آینده اکران شود و پیکسار از همین حالا تبلیغات را برای این اثر شروع کرده. از طرفی پیکسار برای سال آینده قرار است دو انیمیشن داشته باشد و انیمیشن Hoppers را بعد از تعطیلات کریسمس آماده می‌کند. انیمیشنی که از نظر مدل طراحی با تمام آثار تا این لحظه پیکسار فرق می‌کند. در این انیمیشن پیکار به‌مانند کمپانی رقیب یعنی دریم ورکس و سونی از طراحی ترکیبی دوبعدی و سه‌بعدی استفاده کند (اتفاقی که در انیمیشن‌های ربات وحشی و گربه چکمه چوش و البته برنده اسکار یعنی انیمیشن اروپاییِ flow رخ داد) و به نظر می‌رسد همین استراتژی را روی داستان اسباب‌بازی‌های5 پیاده خواهد کرد که در نوع خود یک ریسک بزرگ است. از طرفی شگفت‌انگیزان3 و سبزشدن (ادامه قرمز شدن) هم از دیگر برنامه‌های پیکسار در آینده است که باید دید واکنش مخاطبان به آن چه خواهد بود. تا اینجای کار پیکسار در دنبال‌‌سازی از خود دیزنی بهتر عمل کرده است و به‌عنوان‌مثال در درون و بیرون2 اتفاق مثبتی را در گیشه رقم زد. بااین‌همه باید منتظر ماند و دید در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد. فعلاً که در چهار اثر آخر پس از کرونا، پیکسار در نسبت با چهار اثر پیش از کرونا به شکل محسوسی ضعیف عمل کرده است. میانگین فروش در افتتاحیه، پیش از کرونا 98 میلیون دلار بوده و پس از کرونا این رقم به لطف درون و بیرون2 به 68 میلیون دلار رسیده است. هنوز حال و احوال امری‌ویل تماماً ابری است و معلوم نیست در روزهای آتی چه اتفاقی در کالیفرنیا خواهد افتاد. آیا تعدیل نیرو دوباره در دستور کار قرار می‌گیرد یا دنباله‌های تقلیدی پیکسار بالاخره جواب خواهند داد؟ باید دید آیا چراغ لوکسو دوباره روشن می‌شود یا لوکسوهای چینی بازار را خواهند گرفت.