توسط : مثبت نیوز – اما امسال با غروب آفتاب در ۱ مارس که اولین افطار ماه مبارک رمضان در سرزمین‌های اسلامی است، جهان عرب و اسلام سریال تاریخی معاویه پس از 2 سال توقیف و ده‌ها حاشیه در اطرافش از شبکه ام‌بی‌سی عربستان سعودی پخش خواهد شد.
این تولید بلندپروازانه با بودجه اعلام‌شده به مبلغ ۱۰۰ میلیون دلار، قصد دارد با پرداختن به زندگی معاویه بن ابی‌سفیان، بنیان‌گذار خلافت اموی و شخصیتی که میراث او همواره موضوع بحث و جدل در تاریخ اسلام بوده، درام عربی و سنت سریال‌سازی تاریخی در جهان عرب را تحت‌الشعاع قرار دهد. این سریال که قرار است در طول ماه مبارک رمضان – زمانی که بیشترین مخاطب تماشای تلویزیون وجود دارد – پخش شود، حتی پیش از نمایش خود موجب ایجاد حواشی، واکنش‌ها و اعتراضات فراوان شده است. همزمانی پخش سریال معاویه با حوادث اخیر در منطقه، به ویژه سقوط بشار الاسد در سوریه و قدرت گرفتن گروه‌های سلفی و تکفیری، همزمانی بحث برانگیزی است که حساسیت‌های زیادی را به ویژه در فضای مجازی عربی حول این سریال ایجاد کرده است. بر اساس اخبار و گزارش‌ها روایت این سریال با کشته شدن (ترور) عثمان خلیفه سوم در جهان اسلام شروع می‌شود و ماجرای شورش معاویه علیه امام علی علیه‌السلام را روایت می‌کند.
دو نمونه برجسته این تلاش‌های روایی، فیلم الرساله (1967) ساخته مصطفی عقاد و شیر صحرا (۱۹۸۱) هستند. الرساله تصویری محترمانه و منصفانه از دوره رسالت پیامبر اسلام ارائه داد، نکته ویژه در این سریال درک عمیق حساسیت‌های جهان اسلام در روایت تاریخ صدر اسلام بود، به همین دلیل کارگردان این فیلم در روایت خود بیش از حد به رسول اکرم نزدیک نمی‌شود و از نشان دادن چهره ایشان پرهیز می‌کند. به همین ترتیب، «شیر صحرا» مقاومت عمر مختار به عنوان یک رهبر اسلامی در برابر استعمار ایتالیایی در لیبی را به‌عنوان پیروزی کرامت اسلامی- عربی بر سرکوب امپریالیستی به تصویر کشید.
به عنوان مثال، صلاح‌الدین ایوبی (صلاح‌الدین) که در فیلم ۱۹۶۳ صلاح‌الدین به عنوان یک شخصیت عرب به تصویر کشیده شد، در واقعیت تاریخی کرد بوده اما هویت قومی او در این بازنمایی پان‌عربیستی به حاشیه رفت. همچنین، قطز، سلطان مملوکان در مصر که مغول‌ها را شکست داد، در فیلم‌ها و سریال‌های تاریخی آن دوره به عنوان یک قهرمان مصری-عربی معرفی و بازنمایی شد، هرچند بر اساس اسناد تاریخی ریشه‌های آسیای مرکزی داشت. این تحریف‌ها در خدمت پروژه‌های ساخت دولت- ملت عربی به خصوص در کشور‌های مصر و عراق و سوریه در دوران قرار داشتند و پیچیدگی‌ها و تکثر‌های قومی و تاریخی این منطقه را نادیده می‌گرفتند تا هویت یکپارچه عربی ایجاد شود.
از برجسته‌ترین نمونه‌های تاریک این روایت‌های ایدئولوژیک و پان‌عربیستی، فیلم «القادسیه» (۱۹۸۱) است؛ تولید مشترک مصری- عراقی در دوره صدام حسین که فتوحات صدر اسلام بر ایران ساسانی تحت خلافت دوم، عمر را روایت می‌کرد. این فیلم در زمان تهاجم صدام حسین به ایران منتشر شد و ایرانیان را به عنوان دشمنان تاریخی جهان عرب- اسلامی به تصویر می‌کشید.
یکی از پیش‌نمونه‌های قابل‌توجه، سریال «عمر» (۲۰۱۱) است که با تأمین مالی قطری و اماراتی و استفاده بازیگران و عوامل فنی سوری ساخته شد. این سریال زندگی خلیفه دوم، عمر بن خطاب را روایت کرد و به دلیل روایت کردن محافظه‌کارانه‌اش در روایت تاریخ، حواشی کمی در جهان اسلام ایجاد کرد.
سریال «الحسن و الحسین» که در سال 2011 در سوریه تولید شد نیز اثری بحث‌برانگیز بود که تاریخ امامت امام حسن و امام حسین علیهما‌السلام را بازنمایی می‌کرد.
این زمان‌بندی بدون شک تصادفی نیست. سقوط سوریه موجب اعتماد به نفس گروه‌های سلفی و تکفیری شده است؛ گروه‌هایی که بسیاری از آن‌ها با ایدئولوژی سعودی همسو هستند و تنش‌های سنی- شیعی را تشدید می‌کنند. در کشور‌هایی مانند عراق (۶۰-۶۵ درصد شیعی)، افغانستان (۱۰-۱۵ درصد شیعی) و کویت (۳۰ درصد شیعی)، جایی که اقلیت یا اکثریت شیعی در کنار اهل‌سنت زندگی می‌کنند، چنین روایتی می‌تواند موجب ناآرامی شود.
