توسط : مثبت نیوز – درحالی‌که ایران به‌عنوان چهارمین تولیدکننده بزرگ سیب در جهان شناخته می‌شود و تولید محصولات باغی مهمی مانند پرتقال، انگور، خرما و بادام طی سال‌های اخیر افزایش چشمگیری و بعضاً تا دوبرابری در طول 16 سال داشته است، چالش اصلی کمبود منابع آب و تناسب نداشتن بسیاری از این محصولات با شرایط اقلیمی خشک کشور، زنگ خطری جدی برای کشاورزی پایدار محسوب می‌شود.
با وجود رشد حدود 200 درصدی تولید سیب و پرتقال که هر دو نیاز آبی بالایی دارند، محصولاتی مانند بادام که سازگاری بیشتری با شرایط کم‌آبی ایران دارند و در طول 16 سال حدود 46 درصد رشد کرده‌اند هنوز به میزان کافی موردتوجه قرار نگرفته‌اند. شاید این نکته قابل‌یادآوری باشد که «کشوری که جدول قطعی آب دارد، لوکیشن مناسبی برای کشت محصولات آب‌بر مثل سیب و پرتقال نیست.
چین با تولید 48 میلیون تن، بیشترین میزان تولید سیب را در بین کشور‌های مورد بررسی دارد و به‌طور قابل توجهی از سایر کشور‌ها پیشی گرفته، پس از چین، اتحادیه اروپا با تولید 11 میلیون تن در رتبه دوم قرار دارد که اختلاف زیادی با چین دارد اما همچنان بالاتر از سایر کشور‌ها است. ایالات متحده با تولید 4.9 میلیون تن جایگاه سوم را به خود اختصاص داده است. ایران با تولید 4.4 میلیون تن در رتبه چهارم و ترکیه با 4.1 میلیون تن در رتبه پنجم قرار دارند که هر دو تولیدی نزدیک به هم دارند. هند با 2.5 میلیون تن و روسیه با 1.6 میلیون تن به ترتیب رتبه‌های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند. به طور کلی، این داده‌ها نشان‌دهنده تمرکز بالای تولید در چند کشور محدود است که چین به عنوان پیشتاز اصلی در این حوزه شناخته می‌شود، همچنین در بین بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سیب در جهان، ایران کمترین میانگین بارش سالانه را دارد.
مار‌های مربوط به تولید سیب در ایران از سال 1387 تا 1403 نشان می‌دهد میزان تولید این محصول در ایران از حجم 2 میلیون و 778 هزار تن در سال 87، به 4 میلیون و 412 هزار تن در سال 1403 رسیده است. به این ترتیب میزان تولید سیب در ابتدای دهه 90 بیش از 3 میلیون و 112 هزار تن بود که هرچند نوسانات اندکی را بنا به شرایط کشت تجربه می‌کرد، در نهایت پس از تجربه یک کاهش تولید قابل توجه در سال 97 که میزان تولید به 2 میلیون و 944 هزار تن کاهش یافته بود در سال 98 از مرز تولید 4 میلیون تن گذر کرد. این عدد در سال 1400 به میزان 4 میلیون و 224 هزار تن رسید و در سال بعد با تجربه یک کاهش حدود یک میلیون تنی عدد 3 میلیون و 982 هزار تنی را به ثبت رساند. در سال 1402 این عدد مجدد به حوالی 4 میلیون تن بازگشت و در نهایت طبق آخرین آمار‌های وزارت جهاد کشاورزی، میزان تولید سیب در سال گذشته به میزان 4 میلیون و 412 هزار تن رسیده است. به بیان بهتر بررسی این داده‌ها نشان می‌دهد در طول 17 سال اخیر تولید سیب در ایران نزدیک به 1.6 برابر شده است.
در سال 1403، استان آذربایجان غربی با داشتن 70 هزار و 98 هکتار زمین بارور و با سهم 27.5 درصدی بزرگ‌ترین وسعت کشاورزی را در کشور داراست. پس از آن، آذربایجان شرقی با 49 هزار و 782 هکتار و سهم 19.6 درصدی دوم است. نگاهی به داده‌های وزارت جهاد کشاورزی نشان می‌دهد مجموع مساحت زیر کشت سیب ایران (سطح بارور) در سال 1403 حدود 254 هزار و 608 هکتار است که سهم دو استان همسایه دریاچه ارومیه بیش از 47 درصد است. همچنین سطح بارور سیب در ایران طی سال‌های 1387 تا 1403 از 173 هزار و 340 هکتار با رشد 47 درصدی به 254 هزار و 608 هکتار رسیده است. پس از این دو استان، فارس با حدود 20 هزار هکتار و سهم 7.8 درصدی سوم است. اصفهان با 20.7 هزار هکتار چهارم بوده، خراسان رضوی با 17.4 هزار هکتار پنجم و تهران با 9.4 هزار هکتار ششم است. در مقابل، استان‌هایی مانند بوشهر با 2 هکتار، هرمزگان با 24 هکتار، ایلام با 38 و خزوستان با 155 کمترین وسعت کشاورزی را دارند که عمدتاً ناشی از شرایط خشک و کمبود منابع آبی در این مناطق است.
