توسط : مثبت نیوز – سازمان تأمین اجتماعی بزرگ‌ترین صندوق بازنشستگی کشور است. طی سال 1402 بیمه شده اصلی و تبعی این صندوق یعنی جمعیت تحت پوشش آن حدود 48 میلیون و 318 هزار نفر یا معادل 57 درصد از کل جمعیت کشور بوده است. نسبت پشتیبانی در این صندوق تا پایان سال 1402 به عدد 3.9 رسیده است؛ یعنی 4 نفر بیمه‌پرداز در مقابل یک نفر مستمری‌بگیر از صندوق. تا پایان سال 1402 تعداد کل مستمری‌بیگران این صندوق به 4.2 میلیون نفر می‌رسد. همچنین تعداد کل بیمه‌پردازان این صندوق تا پایان سال گذشته 16.3 میلیون نفر بوده است.
این ذخایر، در طول سال‌ها در قالب انواع و اقسام طبقات دارایی ذخیره می‌شوند و ساختار پیدا می‌کنند که الان بعد از 70 سال از شکل‌گیری و تأسیس سازمان تأمین اجتماعی، این سازمان تعداد 18 شرکت مستقیم دارد که یکی از آن‌ها مجموعه شرکت‌های شستا است. شستا در دل خود 163 شرکت مدیریتی دارد که از این 163 شرکت، 9 هلدینگ مستقیم شستاست و 154 شرکت نیز در لایه‌های مدیریتی دیگر قرار می‌گیرند و 92 شرکت غیرمدیریتی دارد.
گفته شد یکی از آن 18 شرکت مستقیم، شستاست اما در خصوص آن 17 شرکت مستقیم سازمان باید گفت یکی دیگر از آن‌ها، بانک رفاه است که خود بانک رفاه نیز زیرمجموعه و شرکت و هلدینگ دارد. پس از شستا و بانک رفاه، 16 شرکت مدیریتی مستقیم دیگر نیز وجود دارند که اکثر آن‌ها کار‌های تکلیفی سازمان تأمین اجتماعی را انجام می‌دهند. مثلاً یکی از آن‌ها، شرکت رفاه‌گستر است که حوزه رفاهی کارکنان و بازنشستگان تأمین اجتماعی را انجام می‌دهد. در زیرمجموعه رفاه‌گستر حدود 30 هتل، مجموعه تفریحی و رستوران و مرکز اقامتی فعالیت می‌کنند که به‌واسطه ارائه خدمت با بهای ناچیز به سازمان تأمین اجتماعی و کارکنان و مدیران آن؛ اغلب آن‌ها زیان‌ده هستند.
شرکت آهنگ آتیه کار برون‌سپاری رسانه و روابط عمومی را انجام می‌دهد. شرکت سرمایه‌گذاری خانه‌سازی ایران در حوزه مسکن، مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی، مؤسسه املاک و مستغلات تأمین اجتماعی، میلاد سلامت تأمین اجتماعی و مؤسسه حسابرسی تأمین اجتماعی نیز از دیگر شرکت‌های مستقیم سازمان تأمین اجتماعی است. سازمان تأمین اجتماعی شرکت غیرتکلیفی مستقیم هم دارد که مثل پالایشگاه لاوان و هپکو بوده و اغلب آن‌ها نیز در قالب رد دیون به تأمین اجتماعی واگذار شده است.
طبق اظهارات معاون اقتصادی سابق شستا، تأمین اجتماعی 241 شرکت مدیریتی در مجموعه گروه و 106 شرکت غیرمدیریتی دارد که مجموع آن‌ها به 347 شرکت می‌رسد. از این تعداد 18 شرکت مستقیم و بقیه غیرمستقیم است. از این‌ها، تعداد 68 شرکت بورسی و 279 شرکت غیربورسی است. به تفکیک لایه مستقیم و غیرمستقیم بیان کنیم؛ از 68 شرکت بورسی سه مورد در لایه مستقیم است و 65 مورد در لایه غیرمستقیم قرار دارند. سه بورسی مستقیم شستا، لاوان و هپکو است. بقیه در لایه غیرمستقیم است. در غیربورسی هم 279 شرکت داریم که 15 مورد لایه یک و مستقیم و 264 شرکت نیز غیرمستقیم است.
از این 347 شرکت تقریباً 914 سیت هیئت‌مدیره و بیش از 200 مدیرعامل دارند.
برای تصور حجم این عدد کافی است بدانیم در سال 1402 حجم مصارف سازمان تأمین اجتماعی حدود 590 همت بوده که شامل 462 همت حقوق بازنشستگان، 115 همت هزینه درمان و 13 همت دیگر نیز مربوط به هزینه‌های پرسنلی و… بوده است. همچنین، طی سال 1402 حجم کل منابع (درآمد‌ها) سازمان تأمین اجتماعی حدود 781 همت بوده که از این مقدار، 747 همت از آن مربوط به حق بیمه و 34 همت نیز از سایر روش‌ها (سرمایه‌گذاری و…). به عبارتی، کل دارایی سازمان تأمین اجتماعی اگر به فرض هم نقد شود، 2.4 برابر مصارف سال 1402 این سازمان خواهد بود. یعنی برای 2 سال می‌تواند با کنار گذاشتن سایر درآمد‌های سازمان، پاسخ مصارف تأمین اجتماعی را بدهد. همچنین رقم 1400 همتی دارایی‌های سازمان تأمین اجتماعی 1.8 برابر درآمد‌های سازمان در سال 1402 است.
در سازمان تأمین اجتماعی طبق برآورد‌های انجام شده بین 70-60 درصد از شرکت‌های این صندوق بازنشستگی مربوط به رد دیون دولت است.
