مثبت نیوز – زمانی که سوریه هنوز صنعت سریالسازیاش سرپا بود و صادرات سریالش در جریان. همان دورانی که ایمن زیدان مقابل دوربین هشام شربتجی در سریال مدیرکل قرار گرفت و خیابانهای تهران را خلوت کرد. صداوسیما که اقبال مردم به آثار سوری را دید، دوباره ایمن زیدان در قاب دوربینها قرار گرفت و در سریال آقای دغل دوباره سریال محبوب مردم شد. آن سال، ایرانیها اسم سریالهای سوری و مصری را بیشتر از ترکها میشنیدند اما ورق برگشت.
کرهایها و ترکیهای ها کم کم پایشان به تلویزیون باز شد. شاید مشهورترین و پربینندهترین سریال ترکیهای آن زمان «کلید اسرار» بود که از شبکه جوانِ سه پخش میشد. کلید اسرار و آثار مثل آن عموما مضامینی مذهبی و اعتقادی داشتند. مضامینی که نخ تسبیح تمام آثارشان مفهوم توبه بود. تلویزیون هم با این دید که این سریالها مفاهیمی اعتقادی دارند، در لیست پخش خود آنها را قرار داده بود. دو اتفاق اما پای ترکها را از تلویزیون برید. شروع داستان همسایه شمال غربی تازه پس از دهه 80 آغاز شد. اوایل دهه 90، موج فیلمهای تاریخی و عاشقانه ترکی در دیشهای ماهواره آغاز شد.
با آمدن دیشهای ماهواره و پخش شدن سریالهای ترکی از آن، کمکم بردن نام سریالهای ترکیهای در تلویزیون تبدیل به اتفاقی نادر شد. ترکها به طور مشخص، لباس رقابت فرهنگی را پوشیدند. تا اینکه یک اتفاق تمام روابط ایران با سریالهای ترکی را به طور کامل تیره و تار کرد.
بنیاد گولن، پشت اکثریت آثار ترکی قرار داشت که از تلویزیون پخش میشد. بنیاد گولن جامعه مخاطب خود را آسیای مرکزی و حوزه قفقاز قرار داده بود تا با پخش آثاری که مورد اقبال مردم این مناطق است ترکیه را به عنوان قطب اصلی منطقه جا بیندازد. ایران که متوجه زاویه نگاه و تعریف گولن از اسلام و دین شد پخش آثار گولن را در تلویزیون ممنوع کرد. البته گولن به داشتن یک بنیاد فرهنگی در سطح منطقه فکر میکرد و به صورت مشخص عزم آقسارای یا همان کاخ ریاست جمهوری ترکیه را کرد. کودتای 2016 مدل سریالهای مذهبی و اعتقادی را به کل جمع کرد.
ترکها موج موازی که همراه با بنیاد گولن شروع کرده بودند را ادامه دادند و آثار تاریخی و عاشقانه را تا جایی که کانالهای قفقاز جا داشت پر کردند. مدل سریالسازی ترکها شباهت بسیاری با مدل کرهایها داشت. سادهسازی تاریخ، تولید قهرمان، تولید سلبریتی و البته تولید سریالهایی بیش از 25 قسمت.
در همین لحظه که شما این گزارش را میخوانید حدود 10 درصد از آثار خارجی یکی از پلتفرمهای نمایش خانگی داخلی ترکیهای است.
به صورت رسمی ترکها و نتفلیکس در سال 2019 قراردادی بستند و ترکها به جای آنکه کشور به کشور قرارداد پخش با خارجیها ببندند، مسئولیت تمام و کمال پخش را به نتفلیکس واگذار کردند. با گذشت حدود 6 سال از اولین قرارداد ترکها با نتفلیکس و پخش شدن سریال آتیه از این پلتفرم، حالا دیگر قراردادهای ترکها و پلتفرم به یک سریال و یک اثر محدود نمیشود. قرار است در سال 2025، 8 سریال ترکیهای از نتفلیکس پخش شود. سریالهایی با نامهای Anonymous Lovers(عاشقان گمنام)، Letters to the Future(نامههایی به آینده)، Old Money(پول قدیمی)، Platonik، Separation is Also a Part of Love(جدایی هم بخشی از عشق است)، The Town(شهر)، Istanbul Encyclopedia(دایره المعارف استانبول)، There’s Another Possibility(یک امکان دیگر وجود دارد) که قرار است سال 2025 از نتفلیکس پخش شوند.
ترکها در ژانر چندان تغییری هم ایجاد نکردهاند، به عنوان مثال سریال عاشقان گمنام که قرار است سال ۲۰۲۵ در نتفلیکس پخش شود درباره فردی است که از دوران کودکی اعتمادش را نسبت به عشق از دست میدهد. او به همین دلیل بیمارستانی با نام «بیمارستان عشق» تأسیس میکند تا کسانی که از این بیماری رنج میبرند را درمان کند. او در این مسیر با شخصی آشنا میشود که معتقد است عشق قدرتی دارد که حتی میتواند جهان را نجات دهد یا سریال دایرهالمعارف استانبول که با اقتباس از کتابی با همین نام ساخته شده درباره دختری به نام زهرا است که به دنبال هویت و خانه واقعی خود در استانبول میگرد.
مخاطبان سریالهای ترکیهای به شکل مشخصی از گروه و طیف و حتی روی جنس خاصی متمرکز است. سریالهای ترک روی مولفههایی از زیبایی مانور میدهد که میتواند قشر متوسط و مصرفکننده را به شکل جدیدی از مصرف سوق دهد یعنی آرایش و پوشش ملاکهای زیبایی است.