بررسی دخل‌ و خرج ایرانی‌ها

مثبت نیوز – میانگین هزینه کل سالانه خانوار شهری حدود 270 میلیون تومان بوده که نسبت به هزینه 206.5 میلیون ‌تومانی در سال 1402 حدود 30.4 درصد رشد داشته است. در مناطق روستایی نیز میانگین هزینه کل سالانه خانوار در سال 1402 حدود 110.6 میلیون تومان بوده و در عرض یک‌سال با 30.7 درصد رشد به 144.6 میلیون تومان رسیده، همچنین طی سال گذشته میانگین کل درآمد خانوار شهری 343.1 میلیون تومان بوده که رشد 33.6 درصدی نسبت به سال 1402 داشته است. افزون بر این در مناطق روستایی نیز متوسط درآمد سالانه از 149 میلیون تومان در سال 1402 با 34.9 درصد رشد به 201.3 میلیون تومان در سال 1403 رسیده است.

طی سال 1403 ضریب جینی کل کشور 0.387 بوده که نسبت به عدد 0.3979 سال 1402 حدود 2.7 درصد کاهش داشته است. علاوه بر این ضریب جینی در مناطق شهری با 3.4 درصد کاهش به 0.368 در سال 1403 رسیده، همچنین ضریب جینی در مناطق روستایی با 1.4 درصد کاهش حدود 0.3532 برآورد می‌شود و به این معناست که نابرابری و شکاف درآمدی بین دهک‌ها کمتر شده است. در بخش دیگری از این گزارش، آمار انواع هزینه‌های سالیانه دهک‌های مختلف در دو سال اخیر برآورد شده که هزینه مناطق کل ایران، از 207 میلیون تومان به حدود 270 میلیون تومان افزایش یافته و از میان دهک‌های دهگانه، بالاترین مقدار درآمد سالانه خانوار شهری مربوط به دهک دهم با 726 میلیون تومان و کمترین رقم نیز مربوط به دهک یک با 95 میلیون تومان بوده است. این دو عدد در سال 1402 به ترتیب 68 میلیون تومان و 20 میلیون تومان بوده‌اند و به ترتیب رشد 967 و 375 درصدی را در یک‌سال پشت سر گذاشته‌اند. به عبارتی هزینه خانوار دهک دهم در سال 1403 حدود 10.7 برابر هزینه دهک اول بوده و این درحالی است که در سال 1402 این عدد  12.5 برابر بوده است. این نکته به این معناست که در کنار ضریب جینی، نسبت هزینه‌کرد دهک دهم (پردرآمد) به دهک اول (کم‌درآمدترین) کاهش حدود 0.2 درصدی داشته است. به نظر می‌رسد اعطای یارانه‌های بیشتر به دهک‌های کم‌درآمد، اعطای کالابرگ به دهک‌های پایین‌تر و همین‌طور افزایش قیمت کالاهای غیرخوراکی که سهم بزرگی در سبد دهک‌های پردرآمد دارد موجب کاهش شکاف درآمدی شده است. البته در خانوار روستایی، متوسط درآمد سالانه خانوار برابر با 144 میلیون تومان در سال 1403 بوده که 10 درصد از سال 1402 بیشتر است و در این میان بالاترین مقدار درآمد سالانه خانوار مربوط به دهک دهم با حدود 400 میلیون تومان در سال 1403 و کمترین هزینه برای دهک اول با 23.5 میلیون تومان بوده، یعنی دهک دهم 17 برابر دهک اول در روستا هزینه دارد، در حالی که هزینه دهک دهم در خانوار روستایی در سال 1402 تنها 10 برابر دهک اول بوده است.

در یک خانوار شهری هزینه‌های غیرخوراکی بیشترین سهم را در بر گرفته که 74.5 درصد است و هزینه‌های خوراکی سهم 23.4 درصدی دارد اما در این میان سهم هزینه مسکن از هزینه سالانه خانوار شهری 43.7 درصد بوده است. گفتنی است تفریح‌ها تنها سهم 1.7 درصدی از سبد هزینه خانوار شهری را تشکیل می‌دهند. این آمار در حالی است که سهم هزینه مسکن در سال 1402 یک درصد کمتر بوده و 42.4 درصد از هزینه خانوار را در برگرفته بود.

مد کل متوسط سالانه یک خانوار شهری در سال 1403 حدود 343 میلیون تومان بوده که 33.6 درصد از سال 1402 بیشتر شده، همچنین نسبت به درآمد 54 میلیونی سال 98 حدود 6.3 برابر شده است. درآمد متوسط سالیانه یک خانوار روستایی در عرض یک‌سال با رشد 7 برابری از 149 میلیون تومان به 201 میلیون تومان رسیده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد میانگین درآمد سالانه استان‌های ایران در سال 1403، برابر با 343 میلیون تومان بوده که از این میان استان تهران، با 493 میلیون تومان، رکورددار درآمد سالانه در کشور است. پس از آن استان‌های چهارمحال‌وبختیاری با حدود 416 و مازندران با 367 میلیون تومان دومین و سومین استان پردرآمد کشور در سال 1403 بوده‌اند. استان‌های کرمان، سمنان و ایلام کمترین درآمدها را در سال 1403 داشته‌اند که به ترتیب 223، 217 و 213 میلیون تومان در یک‌سال بوده است. هزینه‌های سالیانه در ایران در سال 1403 به طور میانگین حدود 270 میلیون تومان بوده که از میان آن‌ها استان‌های تهران، زنجان و چهارمحال‌وبختیاری با 395، 305 و 294 میلیون تومان دارای بیشترین هزینه سالیانه در سال 1403 بوده‌اند. در مقابل استان سمنان با 153 میلیون تومان هزینه، کمترین هزینه را در سال 1403 داشته است. پس از آن استان‌های کرمان و آذربایجان غربی کمترین هزینه سالیانه را در سال 1403 داشته‌اند. در میان خانوارهای روستایی، با میانگین درآمد کل 201 میلیون ‌تومانی در سال 1403، استان‌های یزد، چهارمحال‌و بختیاری و البرز با 337، 317 و 300 میلیون تومان، بیشترین درآمد سالیانه را داشته‌اند. در این میان خانوارهای روستایی استان تهران، با 293 میلیون تومان درآمد سالیانه جایگاه پنجم را از آن خود کرده‌اند. در مقابل استان‌های سیستان‌وبلوچستان، خراسان جنوبی و لرستان با به ترتیب 141، 133 و 92 میلیون تومان، کمترین هزینه سالیانه را در سال 1403 داشته‌اند. از نظر هزینه کل سال نیز با میانگین 144 میلیون تومان، استان‌های بوشهر ،آذربایجان غربی و چهارمحال‌وبختیاری بیشترین هزینه را در سال 1403 داشته‌اند که 235 ،218 و 217 میلیون تومان بوده و در مقابل استان‌های سیستان‌وبلوچستان، خراسان جنوبی و شمالی کمترین هزینه سالیانه را در میان خانوارهای روستایی داشته‌اند. خانوار روستایی استان تهران نیز از نظر هزینه‌ای در جایگاه هشتم قرار گرفته‌اند و در سال 1403 حدود 187 میلیون تومان هزینه سالیانه داشته‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال 1403، حدود 70 درصد خانوارهای شهری، مالک مسکن و 23 درصد اجاره‌نشین بود‌ه‌اند، همچنین 90 درصد خانوار های روستایی مالک مسکن و تنها 4.17 درصد آن‌ها اجاره‌نشین بوده‌اند.