بررسی بلک‌فرایدی ایرانی

مثبت نیوز – در جمعه سیاه امسال رکوردهای فروش شکسته شد، اما کاربران با روایت از تخفیف‌های غیرواقعی و خرید قسطی، تصویری متفاوتی از این رویداد ترسیم می‌کنند.

از جمله فروشگاه‌هایی که تخفیف‌های آن در شبکه‌های اجتماعی سروصدای زیادی به‌پا کرد، تکنولایف بود. این فروشگاه با تمرکز بر کالاهای دیجیتال و موبایل، کمپین «جمعه سفید» را با ایده «تونل زمان» اجرا کرد که در آن کالاهای پرطرفدار در ساعات مشخصی با تخفیف‌هایی تا ۹۹ درصد عرضه می‌شدند.

با این حال، سناریوی «اتمام موجودی در ثانیه اول» برای تعداد زیادی از کاربران تکرار شد و خشمگین‌شان کرد. نقد کاربران به تکنولایف هم مشابه رقبایش بود: موجودی‌های بسیار محدود که پاسخگوی تقاضای میلیونی نیست و بیشتر جنبه ویترین دارد.

یکی از پر سروصداترین بخش‌های بلک فرایدی امسال، کمپین‌های تبلیغاتی دیجی‌کالا بود که با شعار «هر چیزی ممکنه» و وعده فروش کالاهایی مانند خودروی پژو ۲۰۷، آیفون ۱۷ پرومکس و پلی‌استیشن۵ با قیمت باورنکردنی یک میلیون تومان اجرا شد.

این اقدام که با هدف جذب ترافیک میلیونی طراحی شده بود، خیلی زود به پاشنه آشیل تبدیل شد. رأس ساعت مقرر (۱۲ بامداد ۷ آذر)، هجوم کاربران برای خرید این اقلام منجر به کندی شدید و خطاهای سیستمی شد.

بسیاری از کاربران در شبکه‌های اجتماعی با انتشار تصاویری از لحظه خرید، مدعی شدند که دکمه خرید هرگز برای آن‌ها فعال نشده یا بلافاصله با پیام «ناموجود» مواجه شده‌اند. یکی از کاربران ایکس نوشت: «بین من و ۲۰۷ یک میلیون تومانی، فقط یک وب ارور فاصله بود.»

مسابقه «شکار گنج» برای یافتن شمش‌های طلا و کدهای تخفیف ۹۹ درصدی نیز حواشی زیادی داشت. تعداد زیادی از کاربران نوشتند بعضی از کدهای تخفیف در کسری از ثانیه توسط ربات‌ها شکار شده و کاربران را ناکام گذاشته است.

کاربرانی که‌ متخصص‌تر بودند با انتشار تحلیل‌های فنی مدعی شدند که زیرساخت مسابقه امکان رقابت عادلانه را از کاربران عادی سلب کرده است. اگرچه دیجی‌کالا بر سلامت مسابقه تأکید داشت، اما موجی از بی‌اعتمادی نسبت به شفافیت برندگان شکل گرفت و بسیاری این کمپین را یک «لاتاری غیرشفاف» نامیدند.

وجه تمایز اصلی بلک فرایدی ۱۴۰۴ نسبت به سال‌های قبل، تغییر رفتار اقتصادی مردم و گرایش شدید به سرویس‌های «الان بخر، بعداً پرداخت کن»(BNPL) بود. داده‌ها نشان می‌دهد که برای کاربر ایرانی که با تورم نقطه‌به‌نقطه ۴۹.۴ درصدی دست‌به‌گریبان است، قسط بیشتر از تخفیف اهمیت دارد.

بسیاری از کاربران در شبکه‌های اجتماعی با انتشار تصاویری از لحظه خرید، مدعی شدند که دکمه خرید هرگز برای آن‌ها فعال نشده یا بلافاصله با پیام «ناموجود» مواجه شده‌اند. یکی از کاربران ایکس نوشت: «بین من و ۲۰۷ یک میلیون تومانی، فقط یک وب ارور فاصله بود.»

مسابقه «شکار گنج» برای یافتن شمش‌های طلا و کدهای تخفیف ۹۹ درصدی نیز حواشی زیادی داشت. تعداد زیادی از کاربران نوشتند بعضی از کدهای تخفیف در کسری از ثانیه توسط ربات‌ها شکار شده و کاربران را ناکام گذاشته است.

کاربرانی که‌ متخصص‌تر بودند با انتشار تحلیل‌های فنی مدعی شدند که زیرساخت مسابقه امکان رقابت عادلانه را از کاربران عادی سلب کرده است. اگرچه دیجی‌کالا بر سلامت مسابقه تأکید داشت، اما موجی از بی‌اعتمادی نسبت به شفافیت برندگان شکل گرفت و بسیاری این کمپین را یک «لاتاری غیرشفاف» نامیدند.

وجه تمایز اصلی بلک فرایدی ۱۴۰۴ نسبت به سال‌های قبل، تغییر رفتار اقتصادی مردم و گرایش شدید به سرویس‌های «الان بخر، بعداً پرداخت کن»(BNPL) بود. داده‌ها نشان می‌دهد که برای کاربر ایرانی که با تورم نقطه‌به‌نقطه ۴۹.۴ درصدی دست‌به‌گریبان است، قسط بیشتر از تخفیف اهمیت دارد.

یکی از برجسته‌ترین واکنش‌های کاربران در طول کمپین‌های جمعه سیاه، شکایت گسترده از حجم بالای پیامک‌های تبلیغاتی بود. با نزدیک شدن به این روز، سیل عظیمی از پیامک‌ها با عناوینی مانند «فرصت فقط ۲۴ ساعت باقی است» یا «شروع تخفیف‌های ۷۰ درصدی» به گوشی کاربران سرازیر شد.

این بمباران پیامکی باعث آزار تعداد زیادی از کاربران شد. بسیاری از آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی اعلام کردند توجهی به این پیامک‌ها نداشتند و به‌ دلیل تکرار کلافه‌کننده، جذاب نبودن پیشنهادها و لغو نشدنی بودن پیامک‌ها از اپراتور خود ناراضی بودند. کاربری در پستی انتقادی در ایکس نوشت: «فکر کنم فقط نانوایی سر کوچه پیامک تخفیف بلک فرایدی نفرستاده.»

بر اساس گزارش‌های شبکه الکترونیکی پرداخت کارت (شاپرک)، تراکنش‌های شبکه پرداخت در آبان و اوایل آذر ۱۴۰۴ رشد اسمی حدود ۵۸ درصدی نسبت به سال گذشته داشته است؛ اما کارشناسان هشدار می‌دهند که این عدد نباید گمراهمان کند.

گزارش‌ها حاکی از آن است که «رشد حقیقی» تراکنش‌ها با کسر نرخ تورم تنها حدود ۶ درصد بوده است. این اختلاف فاحش تایید می‌کند که مردم پول بیشتری خرج کرده‌اند، اما کالای بیشتری نخریده‌اند؛ بلکه صرفاً هزینه تورم کالاها را پرداخته‌اند.