بانک آینده ماهر در اقتصاد منفعلانه

مثبت نیوز – در صورت ادامه روند فعلی یعنی مدارای بانک مرکزی و وزارت اقتصاد با این بانک، کفایت سرمایه بانک در سه سال آتی یعنی پایان سال 1407 می‌تواند به عدد عجیب و غریب منفی 1007 درصد برسد. زیان انباشته بانک تا سه سال آتی می‌تواند به 2000 هزار میلیارد تومان و مانده بدهی به بانک مرکزی می‌تواند تا 700 همت برسد.

بانک آینده به دلیل ساختار نامناسب نقدینگی، همواره با مسئله اضافه برداشت مواجه بوده، به‌گونه‌ای که اضافه برداشت این بانک با روندی صعودی پرشتاب از 3 تا 7 همت در سال‌های 1393 تا 1400 به 57 همت تا پایان سال 1401، به 183 همت تا پایان سال 1402 و به 228 همت تا پایان سال 1403 رسیده است. همچنین نسبت اضافه‌برداشت بانک آینده به کل اضافه‌برداشت در سیستم بانکی کشور از 10 تا 11 درصد در سال‌های 1392 تا 1398، به 20 درصد در سال 1399، حدود 21.5 درصد در سال 1400، حدود 14.7 درصد در سال1401، حدود 33 درصد در سال 1402 و به 36 درصد در پایان سال 1403 رسیده است.

در حال حاضر براساس استاندارد بازل سه، از سال 2018 به بعد بانک‌ها ملزم به رعایت کفایت سرمایه ۱۲ درصدی شدند. بررسی صورت‌های مالی بانک‌های کشور نشان می‌دهد تا پایان سال 1402 نسبت کفایت سرمایه در 10 بانک ایران بالای 8 درصد، در 8 بانک بین یک تا 7 درصد و در 9 بانک دیگر نیز این مقدار بین منفی یک تا منفی 360 درصد بوده است.
همچنین طبق اطلاعات صورت مالی سال 1402 بانک‌های کشور، میانگین این شاخص برای 24 بانک و بدون درنظر گرفتن بانک‌های سپه، آینده و سرمایه، حدود مثبت یک درصد و با در نظر گرفتن دو بانک آینده و سرمایه به منفی 24 درصد می‌رسد. طی سال 1402 در بین بانک‌های کشور، بدترین عملکرد مربوط به بانک‌های آینده با کفایت سرمایه منفی 360 درصدی، سرمایه با منفی 328 درصدی، دی با منفی 55 درصد، ایران زمین (تا انتهای شهریور 1402) با منفی 43 درصد و مؤسسه ملل با منفی 11.4درصد بوده است.
بنابراین تا اینجا نیز در همین شاخص کفایت سرمایه، بانک آینده بدترین بانک کشور بوده است. همچنین با توجه به اینکه آخرین صورت مالی بانک آینده منتشر نشده، داده‌های رسمی تا انتهای سال 1402 بوده اما برخی داده‌های غیررسمی نشان می‌دهد کفایت سرمایه این بانک در پایان سال 1403 احتمالاً از منفی 440 درصد نیز عبور کرده باشد.

بررسی سهم اقلام مختلف درآمدی در ترکیب درآمد‌های بانک آینده نشان می‌دهد درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری و اوراق بدهی در سال‌های مورد بررسی همواره بیشترین سهم را در ترکیب درآمدی بانک داشته است. این در حالی است که سهم این سرفصل درآمدی در سال ۱۴۰۱ با کاهش بسیار شدیدی به ۴۸ درصد رسیده است. طبق این داده‌ها، در سال 1401 سهم تسهیلات و سپرده‌گذاری و اوراق بدهی از کل درآمد‌های بانک حدود 48 درصد، سهم سایر درآمد‌های عملیاتی و غیرعملیاتی حدود 50 درصد، سهم درآمد‌های کارمزدی 2 درصد است. این میزان در سال 1400 به ترتیب 98 درصد برای تسهیلات و سپرده‌گذاری و اوراق بدهی، نیم درصد برای درآمد‌های عملیاتی و غیرعملیاتی و 1.2 درصد برای درآمد‌های کارمزدی بوده است.

در سال ۱۴۰۱ سهم هزینه سود سپرده‌ها به ۸۱ درصد رسیده که نسبت به سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ کاهش داشته و سهم هزینه مالی در سال ۱۴۰۱ به نسبت سال‌های قبل از آن افزایش بسیاری داشته و به بیش از ۱۰ درصد رسیده است. هزینه مالی در واقع هزینه بانک در تأمین مالی از بازار بین‌بانکی را نشان می‌دهد. با توجه به وضعیت بحرانی بانک و ریسک اعتباری بالا، تأمین مالی از بازار بین بانکی برای بانک آینده بسیار پرهزینه تمام می‌شود و بانک با اضافه‌برداشت از بانک مرکزی مدیریت نقدینگی می‌کند. سایر اقلام هزینه‌ای نیز در سال ۱۴۰۱ شامل هزینه اداری و عمومی با ۶ درصد، هزینه مطالبات مشکوک‌الوصول با ۲ درصد، هزینه کارمزد با کمتر از ۱ درصد و زیان مبادلات و معاملات ارزی با صفر درصد ترکیب هزینه‌های بانک را تشکیل می‌دهند. مرور داده‌های سال‌های 1396 تا 1401 نشان می‌دهد سهم هزینه سود سپرده‌ها از 75 درصد در سال 1396 به 81 درصد در سال 1401 رسیده و این میزان در سال‌های 1399 و 1400 به ترتیب نزدیک به 89 و 90 درصد بوده است. آخرین داده‌های رسمی بانک آینده که مربوط به صورت مالی حسابرسی نشده 9 ماهه سال 1403 بوده نشان می‌دهد درحالی درآمد بانک از تسهیلات اعطایی و سپرده‌گذاری و اوراق بدهی کمتر از 4300 میلیارد تومان بوده که بانک 49.4 هزار میلیارد تومان طی 9ماهه سال گذشته سود سپرده به سپرده‌گذاران پرداخت کرده و درنهایت خالص درآمد تسهیلات اعطایی و سود سپرده‌گذاری بیش از منفی 45 هزار میلیارد تومان بوده است. به عبارتی، بانک فقط در بخش تسهیلات، زیان 45 همتی را تجربه کرده است، زیانی که از جیب همه ایرانی‌ها آن را برمی‌دارد.

در سال 1402 زیان حاصل از این فعالیت با شدت چشمگیری افزایش یافته و رقم آن به حدود 60 هزار میلیارد تومان رسیده است. در 9 ماهه سال 1403 نیز این رقم حدود 45 همت بوده که نسبت به رقم 44 همتی 9 ماه سال 1402 رشد 2.6 درصدی داشته است. بنابراین، در پایان سال 1403 این مقدار شاید تا 61 همت نیز برسد. بنابراین وضعیت بانک از منظر سوددهی در فعالیت اصلی خود که جذب سپرده و اعطای تسهیلات است به‌شدت بحرانی و خطرناک است.

سهم سپرده‌های گران‌قیمت در این بانک، 94.5درصد بوده است. این در حالی است که متوسط سهم سپرده‌های ریالی گران‌قیمت در نظام بانکی تقریباً ۷۰ درصد است. براساس این داده‌ها، بهای تمام‌شده پول در این بانک از 19.2 درصد در سال 1392 به 25 درصد در سال 1393،26 درصد در سال 1394 و 28.2 درصد در سال 1402 رسیده، این درحالی است که طی این مدت میانگین نرخ بهای تمام‌شده پول در نظام بانکی ایران در سال‌های 1392 ،1393، 1394 و 1402 به ترتیب 13 ،17، 19 و 20 درصد بوده است.

بررسی داده‌های رسمی نشان می‌دهد تسهیلات غیرجاری نیز اول است، به طوری‌که در سال 1402 سهم تسهیلات غیرجاری از کل تسهیلات اعطایی این بانک به 80.6 درصد رسیده است. این مقدار در دومین بانک ناتراز، یعنی بانک سرمایه 74 درصد، در بانک دولتی صنعت و معدن 47، در بانک دی 30.4 درصد، در بانک خصوصی پارسیان 23.8 و در بانک شهر 21 درصد بوده است. کمترین مقدار نیز مربوط به بانک قرض‌الحسنه مهر ایران با کمتر از نیم درصد، بانک خصوصی سامان با 1 درصد، سینا 3 و پاسارگاد، توسعه تعاون و رسالت نیز 3 درصد بوده است. طبق داده‌های سال 1402 بانک آینده، خالص تسهیلات اعطایی بانک قبل از کسر ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول درحالی حدود 160 همت بوده که تنها 30.8 همت از آن در طبقه جاری بوده است.